Diplomazia hutsaren egunak dira. Cablegatek nazioarteko geopolitikaren barruko eta ateak zabaltzen ditu. Informazio zatikatua, informazio deskontextualizatu eta iragankorren distiren garai honi dagokion bezala. Hiru irakurketa proposatzen ditut interes-ordenaren arabera. Umorearekin muga egiten duen geopolitiko-fikziotik sortzen ari den munduaren errepasoraino, ozeanoen ikuspegi inperialetik igaroz.
Joel Kotkin, idazle politiko ezaguna, hirigintza eta etorkizuneko joeren jakintsua, duela aste batzuk argitaratu zuen < a href="http://www.newsweek.com/2010/09/26/the-new-world-order-a-map.html" target="_blank" rel="noopener">artikulua hainetan, mundu-ordena geoestrategiko berri bati buruz fantasiatu zuen botere talde global berrien agerpenak, hala nola Europar Nordiko eta Erdialdeko herrialdeek, hiri-estatuak, Ipar Amerikako aliantzak osatutako Liga Hanseatiko berri bat. (Kanada eta Estatu Batuek osatua), errepublika bolivartarrak, ekialde basatia (Afganistan, Pakistan, Tadjikistan,…), etab. Non kokatzen duzu Espainia? Oliba Errepublikako herrialdeen talde nahasi batean, Italiak, Portugalek, Greziak, Bulgariak, Montenegrok edo Esloveniak, besteak beste, osatutako talde nahasi batean, -ulertzen dut-, Mediterraneoko arroan egoteagatik markatua.
Gehiegizkoa? Politika-fikzioa? Erredukzionista? Seguruenik. Baina, Enric Juliana gaiari buruzko bere artikuluan esan bezala La Vanguardian, kezkagarria da Espainiak nazioartean duen irudi txarra. Zer esanik ez, noski, Espainiari ematen dion errepublika baten kontsiderazioa. Nork daki etorkizunean….. Edonola ere, egilea -azkenaldian gehiegi aipatzen dudana idazteko aitzakiatzat bere iritziekin oso gutxitan ados nagoenean- sekulako boutade batean geratzen da. > munduaren ikuspegi harrigarri eta erredukzionista ere islatzen duena, duela egun batzuk beste mezu bat.
Espainiako kasuaz haratago, herrialdeen multzokatzea ere eztabaidagarria da. Erdialdeko eta Hego Amerikako herrialde liberalisten kategoria errepublika bolivartar talde beldurgarri horri aurre egiteko soilik eraikia dirudi, Estatu Batuek ideologikoki hurbileko herrialdeen defentsa-harresia gordetzeko egindako ahalegin klasiko bati. lau izatera murrizten den .hiri-estatu kategoria bat (Londres, Paris, Singapur eta Tel Aviv)
Bestalde, kazetari eta nazioarteko politika analistaren azken liburua, Robert D. Kaplank, munduaren erdigunea ikuspegi geopolitikotik. Egia den arren liburua, Monsoon, Ameriketako Estatu Batuen interesei buruz eta herrialde honek bere estrategia ekonomiko eta militarra nola babestu dezakeen munduan Indiako Ozeanoa kezka nagusitzat hartuta pentsatuz, hausnarketa orokortu daiteke. Egileak garrantzi handia ematen dio itsas ibilbideen kontrolari oso eremu konplexu batean, oso zatikatua uharteetan eta eskualde-eskumenetan. Anakronismoa al da aro digitalean halako faktore “fisiko” bati begiratzea? Izan daiteke, baina egia da baita ere ekonomia berriak mugitzen jarraitzen duela ekonomiaren gasolina diren lehengaiak garraiatzen dituzten kamioi eta itsasontzietan. Izan al daiteke hor petrolio-erreserba estrategikoak egotea? Persiar Golkoko herrialdeak, Afganistan, Indonesia,… ere ozeano honen inguruan grabitate ibiltzen dira, Mendebaldeko Afrika bezala.
Amerikako politikaren klabeko irakurketa. Ez da mundua kategoria berriekin ordenatzea -Kotkinen artikuluan ikusi genuen bezala-, mundua norberaren interesen arabera ordenatzea baizik. Estatu Batuak munduan Mendebaldeko eraginaren gainbeheratik salbatuko dira Indiako Ozeanoa erasotzeko gai bada, Txina eta India botere ekonomiko eta militarrez gainditzea eremuaren kontrolerako borrokan.
Amaitzeko, gogoa, jakin-min apur bat eta denbora pixka bat dutenei, liburu bat irakurtzera animatzen zaituztet, Bigarren mundua. Inperioak eta eragina mundu-ordena berriann. Batzuek ikerketa historikoen lan klasikoekin alderatu nahi izan dute, inork gehiago irakurtzen ez dituen eta gero eta gutxiago aipatzen diren ahalegin entziklopediko horiekin. Konparaketa gehiegizkoa dela uste dut, Spengler edo Toynbee -ez, ez dut irakurri noski- eruditoagoa dute magnitudea eta guzti-guztia Baina meritua du bere egileak, Parag Khannak, zeharkatzeko egin duen ahaleginak. bera bakoitzak bere ikerketa elikatzeko datu eta esperientzien bila. Noski, azalekoa, ezin baita bestela izan munduko bazter guztietako bilakaera historikoa eta egungo errealitate politikoaren berrikuspena egiten duen liburu bat, Afrika izan ezik, bide batez, eta horrek agian behin betiko indartzen du kontinente ilunak dagoeneko kanpoan duen ideia. bere menpeko rol guztiztik pasatzen ez den edozein logika geopolitiko, Mediterraneoa eta Hegoafrika salbuespen agian.
Eta liburua “bigarren mundua” terminoaren eguneraketa bat da. , duela urte ekonomia sozialistak izendatzeko erabilitako kontzeptua, eta gaur egun Khannak hiru potentzia handien (Estatu Batuak, Txina eta Europar Batasuna) eragin-esparruan kokatutako herrialdeetara esleitzea proposatzen duena. Liburuaren tesi nagusia zera da: bigarren mundu hori osatzen duten herrialde bakoitzean hiru gune geopolitiko horien eragina non kokatzen den tokian erabakigarria izango da potentzia berri baten hurrengo munduko nagusitasuna ezartzeko. Venezuela, Mexiko, Kolonbia, Kazakhstan, Uzbekistan, Georgia, Indonesia, Vietnam, Mongolia, Turkmenistan, Thailandia, Malaysia, Egipto…. Balaren zein aldetan eroriko dira behin betiko birkonfigurazio inperialaren etapa honetan?
Irudia berak prestatu duen bistaratzeetako bati dagokioThe Guardian irudia wikileaks-ek filtratutako kableen jatorriari buruz.