Hiri adimentsuak nonahi. Orain honetaz hitz egiteko garaia da. Arbel garbia, hiri inguruan aire berriak eta diskurtso sortzaile berriak iristen direla. Hiri perfektuen irudimenezko ametsak nonahikotasun digitaleko itsasoan, non informazioa ezin hobeto dabilen, herritarrak hiriko informazio-fluxuetara konektatzen dira denbora errealean funtzionatzeko eta sareak beste paradisu bat eskaintzen digu. Inpresioa dut pixka bat gutxiago korrika egin behar dugula. Teknologia hori ondo dago, baina bere neurrian eta, guztiz, egiten dugun erabileraren araberakoa da beti. Eta, norengandik datorren eta horren gainean dugun kontrolaren arabera, gauzak nola edo hala ikusten dira.
Barometro gisa gaiaren presentzia argitalpen ez-espezializatuetan erabiltzen badugu, erreferentzia guztiak batuta olatu berri baten aurrean gaudela ulertzen dugu. Ordenatu gabeko hautapen batetik TIME, gaiari berezi bat eskaintzen diona, Guardian-ek atal bat argitaratzen du (berriro IBMk parte hartzen duela) Smater Cities, The Timesk gaiari gehigarri bat eskaini zion duela hilabete batzuk, Financial Times-ek oso berezia du Hirien etorkizuna zeinak, adibide guztien artean zabalena den arren, arreta berezia jartzen dio teknologiak hirien eraldaketan duen zereginari, National Building Museumk (IBMrekin elkarlanean) think tank bat ireki du (Intelligent Cities Initiative), Etorkizunerako Institutuakk etorkizunean hirietan eragina izango duten teknologien mapa integrala argitaratzen du, GOOD argitalpen digitalen artean nabarmentzen da Hiri birplanteatu, eta baita El Paísk gaiari buruzko erreportaje bat argitaratu zuen. Zer esanik ez komunikabide espezializatuagoak, bai hiri-analisiaren arloetakoak, bai zentzu zabalean digitalari lotuago dauden inguruneetakoak.
Aspaldiko dudan inpresioa da hau guztia nahasgarriegia dela, gaiari heltzen ari diren hainbat ikuspegi eta diziplinaren emaitza (ona da) eta baita ere Terminoa gai batzuei beste batzuei baino gehiago lotzeagatik ikuspegi interesgarriagoaken emaitza (apur bat kezkagarriagoa da). Beraz, apunte zati samarrak dira baina horiekin saiatzen naiz behintzat eztabaidaren zatiak antolatzen eta alderdi kritikoenak apur bat argitzen. Eta, luze samarra izan denez, pixkanaka argitaratuko dut. Lehenengo post hau nahasmen terminologikoaren sarrera bat da, eta geroago beste batzuk etorriko dira gai honek energiarekin eta mundu digitalarekin duen harremanaz, zenbait industria-sektorerekin duen loturaz eta ordezka dezakeen eraldaketa teknologikorako aukeraz eta, gainera, gaur egun “hiri adimentsuak” gisa definitzen ari diren proiektuen errepasoa. Ikuspegi hauen ondorio sozial eta politikoen errepasoarekin amaituko dut.
Hiri jasangarritik hiri adimendunera
Lehenik eta behin, Nate Berg batzuk adierazi zituen adierazpen batetik abiatzen naiz. duela aste ( ‘Smart Growth’ ‘Intelligent Cities’-rekin ordezkatua) batetik artikulua USA Today-n (“Hiri adimentsuak” izango dira aldiriko hedapenari amaiera eman?): hiri adimentsuak bezalakoaklotura lexiko berria azkenaldian erabili ditugun beste batzuk ordezkatzen dituen hiri-diskurtsoan, hala nola hiri jasangarriak edo hazkunde adimenduna, sinonimoak ez diren bi terminoak, baina share -versus < em >smart cities– teknologia baztertzea hiri-hobekuntzarako proposamenen elementu zentral gisa. Tokiko iraunkortasunaren ametsa amaitu eta hiri tekno-adimentsuaren utopia hasten da? Txerria piketan?
Zalantza asko ditut maila guztietan jasangarritasun arazoen konponbidea -baita tokiko eskala– irtenbide teknologiko miragarriekin eskutik helduta. Printzipio kontua da, geroago, aitortzen duena, jakina, hiri-funtzionamenduari aplikatutako eko-berrikuntzak asko eskaintzen duela hiri-metabolismo pasiboaren eraginkortasuna hobetzeko, hau da, giza teknologiaren eta portaeraren erabileran dagoen guztia. eta kontsumo ereduek ez dute gauza handirik esateko. Adibide bat jartzeko: sare adimendunak ondo soinua dute, eta sarearen jabeek eta banaketa-enpresa eraginkorrenek kudeaketa sortuko dute, baina hor gelditu. Katearen kate ahula azken kontsumitzailea da, non, bururatzen zait, prezioen sistema adimendun bat kontagailu adimendun bat baino ingurumenarekiko eraginkorragoa den.
Gainera, garai honetako ia denak bezala, smart city uhinak ez du memoriarik eta aurreko garapen teorikoak eta proposamenak ahazteko arriskua du. Ez al ginen ados jarri estrategia jasangarriak, batez ere, bizitzeko modu adimentsu bat direla? Zer irakatsiko digu orain hiri adimentsuak? Agian apur bat zinikoa baina, kontuz, ez gaitezen ahaztu. Irakurri ditut hamaika ideia eta hiri adimentsu eta iraunkorraren ikuspegi askoz adimentsuagoa iruditzen zait. Ez dira nahitaez bateraezinak, baina batzuetan hala dirudite eta, batez ere, berria –smart city– ez da benetan eraikitzen orain arte hartzen hasia zirudien zerbait. Honek oso ondo azaltzen du Brent Toderian helbidean “Hiri Adimendunaren Eredua”-k Hazkunde Adimenduna Osatzen du – Ez Du Ordezkatzen!, Espainian hain zuzen ere pasadizo batekin eta hori Guztiz ados nago:
Iaz amaieran Espainian egindako kongresu batean, hiriak hobetuko dituzten teknologia berriei buruz eztabaidatzen ari ziren paneletan aurkitu nintzen, mundu osoko publikoari gogor ari ziren teknologia-enpresen ordezkariez inguratuta. Seguruenik etsita geratu nintzen, nire ustez onura gehien egingo duten “teknologiak” ez direla berriak esanez -komunitate trinkoak, erabilera mistoak, oinezkoak-; bizikletak, bidegorri bereiziak eta bizikleta partekatzea; garraioa; eskala txikiko berrikuntza, gurpildun ekipajea bezalakoa; Eraikinen diseinu pasiboa bezalako ahaztu ditugun teknika sinpleak; edo baliabide berriztagarrietan oinarritutako auzo/auzoko energia bezalako mundu osoan ulertutako teknologia. Baina enpresa handi haiek ez zituzten produktu horiek saltzen. Smart city irtenbideak saltzen ari ziren.
Hiri adimenduna vs. Hiri adimendunan
Aurrekotik egiaztatu dezakegu, bigarrenik, terminologian soilik pentsatzeko, kontzeptu ezberdinei erreferentzia egiten dieten bi termino ditugula edo, ulertzen dut, sinonimoak izatea saihestu behar dugula. Hiri adimentsuak eta hiri adimendunak. Horietatik bigarrena askoz hedatuagoa da eta kontzeptuzko berritasuna adierazten duena da, sare adimendunekin, informazio-teknologiekin edo azpiegitura adimendunekin lotutako karga teknologikoa pizten duena delako.
Eztabaida terminologikoa ez da gehiago iristen, txikiena da. Garrantzitsuagoa da adimena presente dagoela, teknologiarekin edo gabe. Ba al da Masdar hiri adimenduna? Tira, ezetz uste dut, hiri baten ex-novo eraikuntza eredu osatuenaren zerbitzura jarritako teknika guztia zein adimentsu den ere. Ez, ez da burutsua basamortuan horrela eraikitzea. Hiri adimentsuagoa al da, demagun, metro sistema hiperteknologikoa duelako, baina ez al ditu nahikoa orekatzen hiriko mugikortasun modu desberdinak? Hiri adimentsuagoa al da auzo berri bat hiri adimendunaren abantaila guztiak dituena, lote, eraikin eta erabiltzen ez diren lokalak ?
Baliteke zinikoa. Edo ez. Besterik gabe, gure begirada gehiegi bideratua izateko arriskua dugula, zerumuga eta helburua galtzeko. Esan dezakete ez duela zerikusirik sentsoreak lehendik eraikitako hiriaren birsorkuntzarekin eta berreskurapenarekin, demagun, trafikoaren kudeaketan aplikatu ziren. Eta hor aurkitzen dugu zerbait galtzeko beste arrisku bat: modu adimentsuan pentsatutako hiria, ez gailu adimendunak dituen hiria.
Jarraitzeko….
Hartutako irudia Stuck in customs Flickr-en lizentziapean CC BY-NC-SA 2.0