Zentralak 40 urte baino gehiago ditu, guztiz amortizatuta dago, bere diseinu teknologikoa oso zaharkituta dago eta Espainiako sistema elektrikoari egiten dion ekarpena marjinala da: ia %1era iristen da. Ondorioz, Cerrar Garoñak ez du elektrizitate hornidurarako arazo txikienik sortzen. Dena den, erreaktorearen bizitza 2019ra arte luzatzen bada, Espainiako eta nazioarteko industria nuklearraren oinarrizko helburua hobesten da, hau da, dauden zentralen bizitzaren gehienezko luzapena lortzea, irabazi izugarriak sortzen dituztenak, onura famatuak. Zerutik eroria. Europan eta Estatu Batuetan zentral berriak eraikitzeko partida galduta, industria nuklearrak etsi-etsian bilatzen du elektrizitatearen negozioan duen presentzia eta etekinak mantentzea, erreaktoreen bizi-zikloa ahalik eta gehien luzatuz.
Ministroaren adierazpenek ondoeza eta kezka sakona eragin dute Gasteizko, Europako Hiriburu Berdea, zentratik 45 kilometro eskasera dagoen herritarren artean. Javier Maroto alkateak berak “akats”tzat jo du erabakia, Javier de Andrés Arabako diputatu nagusiak sustatzen dituen hitzak, nahiz eta egiaren momentuan talde popularrak Gobernuaren jarrera onartu duen egindako bozketan. Batzar Nagusietan burututakoa, bi buruzagiak lekukotasun postuan utziz. Erabakia arrazoi “teknikoetan” eta ez “politikoetan” oinarritzen dela baieztatzea, zenbait kasutan esan den bezala, ke-pantaila bat da, zeinaren bidez Aznarren garaitik izan zen nuklearren aldeko jarrera irekia ezkutatzen saiatzen den. gobernuak eta Loyola de Palaciok Europako Energia eta Garraio komisario gisa nabarmendu du Alderdi Popularra.
Garoñari buruzko eztabaidak istorio historikoa eta nazioarteko testuingurua ditu erreskatatu beharrekoak, batez ere orain Fukushima Daichii hondamendiaren lehen urteurrenean.
Energia nuklearra 1956an Calder Hall-en (Erresuma Batua) sortu zenetik egon da historiaren alde okerrean. Energia atomikoaren ustiapen komertziala arma nuklearren garapenaren azpiproduktu gisa sortu zen historikoki. Francok arma atomikoak lortzera zuzendutako programa nuklearra ere jarri zuen martxan. AEBetako inteligentziaren txosten desklasifikatuek agerian utzi dute frankismoak urtetan izan zuela Espainia Frantziaren eta Britainia Handiaren antzeko potentzia nuklear bihurtzeko nahia. Erreferentzia marko horren barruan eta helburu ezkutu horrekin, Franco Generalisimoa izan zen 1971n Santa María de Garoñako (Burgos) zentrala inauguratu zuena. Espainiako demokraziak programa militarra errotik desegin zuen, baina zibila oinordetzan hartu zuen.
Testuinguruari dagokionez, hiru ohar. Lehenengoa, ekonomikoa, merkatu libreko ekonomietan etorkizun hurbilean lantegi berriak zergatik ez diren eraikiko hobeto ulertzeko. Europan eta Estatu Batuetan zentral berriak sare elektrikora konektatu gabe hamarkadetan egon ostean, duela urte batzuk aurkeztu zuten Olkiluotoko zentrala (Finlandia) eraikitzea berpizkunde nuklearraren enblematiko gisa. Proiektua, ordea, epaitegietan amaitu den finantza-fiasko osoa izan da. Lau urteko atzerapena pilatzen du eta %100eko aurrekontu-desbideratzea. Azken inbertsioa 6.600 milioi eurokoa da. 5.000 dolar/kilowatt baino gehiagoko kapital-kostua, adibidez, gas-zentral batean inbertsioaren batez besteko kostua 800 dolar/kv denean (Energia nuklearraren kostuaren eguneraketa, Du eta Parson, MIT, 2009).
Bigarrena, berriztagarriekiko kontrastea saihestezina. 2010ean une sinbolikoa izan zen, non mundu osoan energia berriztagarrietan instalatutako potentzia -eolikoa, gehi biomasa, gehi eguzkia (hidraulikoa kontatu gabe)- 381 Gigawatt-era iritsi zen, parke atomikoaren 375 GV-a gaindituz. Energia nuklearra XX.mendeko teknologia bat da. Berriztagarriak XXI. mendea dira jada.
Hirugarrena, segurtasuna, behin betiko argudioa. Txernobilgo 25. urteurrenarekin bat eginez, Fukushima Daiichi hondamendia gertatu zen 2011ko martxoaren 11n. Munduko nazio teknologikoki aurreratuena ere ez zela gai istripu nuklear larri bat behar bezala kontrolatzeko gai izan egiaztatzean, Alemania bihurtu zen Europar Batasuneko ekonomia nagusia. , 1980 baino lehen eraikitako zazpi lantegiak ixtea erabaki eta Parlamentuan adostu gainerako bederatziak 2022rako ordenatuta ixtea.
Ziur aski, ezerk ez du hobeto adierazten garaiaren seinalea Siemensek, Alemanian eta munduko gainerako zati handi batek zentral elektrikoak eraiki dituen multinazionalak, bere dibisio nuklearra itxi duena baino. Suitza, Belgika eta Italia atzetik joan dira Alemaniaren atzetik, energia atomikotik aldenduz.
Fukushimak teknologia nuklearraren kostu ezkutuak ere agerian utzi ditu. Japoniako Gobernuak beharrezkoa ikusi du Tepcori -plantaren jabea den enpresari- 64.000 milioi dolar ematea euren etxeetatik lekualdatutako 89.000 pertsonei kalte-ordainen eskaerei erantzuteko eta kontrol lanen jarraipena eta suntsitutako lantegiaren berreskurapena bermatzeko. Istripuaren kostu ekonomiko astronomikoa, beraz, zergadunaren poltsikora pasatzen da.
Finantza eta nuklear sektoreko arriskuen kudeaketan dauden antzekotasunei erreferentzia eginez, Stiglitz Ekonomiako Nobel saridunak esaldi borobil batekin adierazi du: “Galerak sozializatzen eta irabaziak pribatizatzen dituen sistema arriskua gaizki kudeatzera kondenatuta dago” (Planetarekin jolasean, EL PAÍS, 2011-11-04). Itsasontziei oharra. Fukushimako hondamendia gertatu eta urtebetera, ordea, Soria ministroak ez du inolako erreparorik izan Garoña 2013an itxi behar ez dela garbi esatean, «energia merkea galduko genukeelako». Horrela aurkezten dira kontuak botere gune batzuetatik.
Hori ere interesatzen zaizu:
- Moratoria nuklearra
- Txernobyl (1996)
- Energia nuklearra eta atmosferaren beroketa globala (1996)
- Energia nuklearra edo klima-aldaketa. Dilema faltsu baten zatiketak (2002)
- Lemoiz. Iraunkortasunerako atomoak (2002)
- Nuklearra. Ez, eskerrik asko (2006)
- Ascó I eta eztabaida nuklearra (2008)
- Antinuklearra izatea… zentzua da
Aurretik El País-en argitaratutako artikulua – Euskal Herriko edizioa , 2012ko martxoaren 12an