2025erako Europatik ezarritako helburuak ez lortzeko berehalako arriskua zegoenez, joan den 2022an sortu zen ekonomia zirkular baterako espero zen hondakinei eta lurzoru kutsatuei buruzko 7/2022 Legea (LRSCEC). Lege berri honen bidez, estatu kideak ekonomia zirkular baterantz hurbildu nahi dira, 2035erako asmo handiagoko helburuak ezarriz.



1. irudia. 7/2022 Legearen helburuak.
Iturria: Geuk egina

Euskadik batez besteko estatalak baino emaitza hobeak baditu ere1 ( % 50eko gaikako bilketa-indizea eta % 46ko EAP eta birziklatze-indizea 2020an2), oraindik bide luzea dago egiteko.

Horrela, KESELa egungo ekoizpen- eta kontsumo-sistemari bultzada berri bat emateko iritsi da, hondakinen kudeaketari dagokionez bereziki anbizio handiko mugarriekin. Ordainetan, zertxobait lotsatia da jatorrian prebenitzeari eta murrizteari dagokionez.

Nolanahi ere, bistakoa dena da hondakinen paradigman (edo baliabideetan, ikuspegi berri batetik ikusten hasten bagara) zerbait aldatu dela; izan ere, aurreko legean jasotako 56 artikuluetatik, 118 artikulu biltzen dituen lege zabal bat dago orain, xedapen eta eranskinen zerrenda luze batez gain. Arau-esparru konplexu eta zeharkako baten aurrean gaude, eta, berezko erronka batzuk aurkezteaz gain, bere benetako eraldatzeko ahalmena erregelamendu-garapen ugaritan jartzen du (50 inguru, dagoeneko argitaratutako batzuk kontuan hartuta).

Hala, KESEL erabat hedatzeko beharrezkoa izango den zeharkaldi luzearen barruan lehen urteurrena betetzearekin batera, ziurgabetasun berriak sortu dira eragindako sektoreetan, eta ez dira gutxi. Egia esan, inor ez da erantzukizunetik salbuetsita geratzen; izan ere, guztiok gara, neurri handiagoan edo txikiagoan, hondakinen ekoizleak, eta gure zeregina bete behar dugu.


2. irudia. 7/2022 Legeak eragindako sektoreak.
Iturria: SimLevante

Hala ere, Legea lurralde bakoitzean zuzen aplikatzea udalen eta toki-erakundeen mende egongo da neurri handi batean, eta betebehar eta eskumen garrantzitsu batzuk hartu behar dituzte beren gain. Hauek nabarmendu behar dira:

  • 5.000 biztanletik gorako herrientzat kudeaketa-planak egitea.
  • Amiantoa duten instalazioen errolda eta kentzeko plana egitea.
  • Eraldatzeko ahalmen handia duten tresna ekonomiko berriak sartzea, hala nola sortzeagatiko ordainketaren udal-tasa edo isurketa- eta errausketa-zergak.

Eta egiteke dauden atazen zerrenda aurrera doa.

Betebehar horiek ERRONKA bat dira (bai, letra larriz) maila guztietan. Hondakinen balantzea egokitzeko eta helburuak garaiz lortzeko urgentziak ez dirudi lan erraza; horregatik, geure buruari galdetu behar diogu: ba al dago gaitasun nahikorik udal-mailan hori betetzeko?

Zalantzarik gabe, argi dago toki-erakundeek herritarren parte-hartze aktiboa zein egungo ekoizpen- eta kontsumo-ereduaren eraldaketa babestuko duen erabaki politiko irmoa beharko dutela. Toki-administrazioei laguntza teknikoa eta ekonomikoa ematea funtsezkoa izango da aurretik duten betebeharren zerrenda luzeari aurre egiteko.

Ez dago zalantzarik, beraz, 7/2022 Legeak ez duela inor axolagabe utzi, aurrerapen garrantzitsuak eta betebehar batzuk egiteko utzita. Baikorrak izatea ez da nahikoa, Legeak ezarritako helburuak lortzea ahalbidetuko duten neurri disruptiboak ezartzea eskatzen du. Gure ingurumena eta osasuna arriskuan daude.

1  MITECOren azken txostenaren arabera, Espainiak ez zituen bete 2020rako ezarritako helburu hauek: berrerabiltzeko prestatzea (PPR) eta birziklatzea ( % 50), eta gaikako bilketa % 21era iritsi zen ozta-ozta.

2 Eraikuntzako eta etxeko konponketako hondakinak kontuan hartuta

Irudi nagusia: Pawel Czerwinski Unsplash-en