Azkenean errepide azpiegiturak trafiko garestienari ireki zaizkio orain arte Euskadin, AVEren baimenarekin. 900 milioi euro inguru inbertitu ziren zementuan. Bilboko metropoli-eremuaren hegoaldeko aldaera da. Soinu azterketa eta eskariaren aurreikuspenen ondoren sortutako ahalmen handiko autobidea. Kontua da, badirudi, behin irekita, bere lekua aurkitu behar duela metropoliko errepide sarean, bere harrera ez delako Foru Aldundiko arduradunek uste zuten bezain aldekoa izaten.
Erabiltzaileak tantakin hurbiltzen direla ezaguna da. Bidesaria dauka eta badaude alternatiba lehiakorrak, hala nola, aldaera berriarekin paraleloan doan lehen ingurabidea eta sigi-saga egiten duena, aurretik egiten zirenen orbain izugarri baten antzera, Bilbo metropolitarreko hiri-ehunaren zati handi batean.
Iradokizuna honakoa da: zergatik ez du Foru Aldundiak aprobetxatzen duela gutxi amaitu den obra bikain hau A8ko egungo zatia parke lineal handi batean bihurtzeko eta hemendik aurrera Naturari uzteko egungo porlanezko ibaiaren barrena indarrez erasotzen duen edozeini. Hiri honetan egin nahi duzun giza garapen jasangarriaren eredua?
Sabino Arana biaduktu ikaragarria (hiriaren bihotzean) hiltzear dagoen moduan, zer itxaron behar da Errekaldeko bihotza zauritzen duen bide izugarria lehertzeko?
Zorrotzako bizilagunek, ez al dute merezi hainbeste auto-ilarak bizi izan dituzten “kurba” famatuak desagertzeko eta auzoa bitan banatzen duen porlanezko hondartza manta berde bihurtzeko?
Gurutzetako edo Retuertoko bizilagunek betiko ordaindu behar al dute porlanezko partaidetza izugarri batek barneratzeko adosten duten zor historikoren bat?
Egia esan, zirraragarria izango litzateke hiriaren inguruan benetako eraztun berde bat izatea eta, era berean, liderrak izatea dagoeneko baliozko esperientzia batzuk aipatzeko diren metamorfosi mota honetan.
Fisikoki bere historia nahasiaren zati galopan eraikia izan den hiriak mundu erdian aitortutako birsorkuntza lan garrantzitsua egin du Guggenheim efektuan oinarrituta. Baina hiri hau apur bat ezagutzen duenak berehala ulertuko du desarrollismoa harekin hain inplakaezina zela, non oraindik zauri izugarriak daudela sendatzeko eta espazio asko bere momentua berrasmatzeko bila dabiltzanak.
Bada itsasoak egunero gure etxeetan sartzen duen ur-orria ikaragarri bat; hiri-espazio pribilegiatu eta erraldoiak daude gaur egun erdi-hondamendian Naturak birkonkistatzeko zain (gizakiak berriro zementuz, industria-eraikin eta etxebizitza-blokez bete baino lehen); hiriko ateetan bete-betean gainezka dagoen natura dago; zementu-kantitate izugarriak daude berdez tindatu nahi dutenak.
Bilbo Guggenheim hiria da, diseinuarena, abangoardiako arkitekturarena. Baina Bilbo ere bere orubearen parte da izugarrikeria ekologikoen edo, behintzat, hiriko izugarrikeriaren museoa. Bilbo, ziur nago, berandu baino lehen munduko hiriburu berdea izango da. Mundu horretara goazelako izan behar du. Nire Gasteiz maitearen lagunek duela urte asko ikusi zuten eta gaur egun hirigintza aldetik ezin hobea den hiri ikaragarri batez gozatzen dute ekologiaren ikuspuntutik. Eta Gasteizek hori guztia egin du Naturaren aldeko aingura izan gabe. Bilbo abantaila handi batekin hasten da: itsasoaz, ibaiez, mendiaz eta klima epelaz gozatzen du, Naturak bere egoitza duen hiri batekin amets egiteko aukera ematen duena.
Beharbada, berriro ere bestela pentsatzeko garaia da. Apal uste dut hiri honetan bultzada izugarria behar dugula (kulturala, soziala, baloreak, ikuspegia, momentuz…) ekologikoki osoko metropoli bat asmatzeko orduan. Lorategi Handiari buruzko hau ideia zoriontsu bat baino ez da baina agian bati baino gehiagori pentsaarazten dio Bilbok oraindik baduela aukera (edo beharbada betebeharra) naturarekin guztiz adiskidetzeko.
PS: Hiri Adimendunen Konferentziarako esteka lapurtu dut zaharkitutako azpiegitura handien hiri-bizitza berreskuratzeko proiektu handiak. Antzeko ametsen adibide ederrak daude.