Gizarte hondamendi handi honen aurrean, bizirik gabe, zirku sozial handi baten lekuko gara, non «tribu» ezberdinek beren «errezeta» katalogoa erakusten diguten gaitz handiei aurre egiteko eta haietako inork ez omen du benetan iltzea tokatzen. Alde batetik “fantasista miopeen tribua dago: sektore publikoaren zorrak sendotzea baino ez dute defendatzen, gastuak ahalik eta modu guztietan murriztea. Pribatutasunaren zaleak dira eta itsuan fidatzen dira merkatuan. Jakina, publiko orok ematen die benetako iluntasuna eta gutxieneko adierazpenera murriztu nahi dute. Miopikotzat kalifikatzen ditut, sintometatik haratago ikusten ez dutelako eta fantasiazkoak, Espainian merkatuaren funtzionamenduan konfiantza izatea Errege Magoetan sinestea bezalakoa baita. Baina benetan heldu al daiteke norbait kontu publikoak garbituz gauden basamortutik aterako garela?
Bestetik, kontu publikoak garbitzeaz gain merkatuen funtzionamendu hobea eskatzen dutenak ondo portatzen badira etorkizunerako gure katapulta izango direlakoan daude. Horrela, Europatik aginduta, jada ezagunak diren egitura-erreformak proposatzen dizkigute. Errealitate gogorretik eta, noski, sinplifikatuz: bankuen ipurdia kosta ahala kosta salbatu, enpresei kaleratzea erraztu, erretiro-aldia luzatu, funtzionarioen soldata murriztu, luma berriztagarriei eman, gastua moztu. hezkuntza eta osasuna eta ekintzaileei limosna ematea… “orto-alfer harrituren tribua deitzen diet. Liberalismo klasikoaren ortodoxiaren bidean, bide bazterrean geratu ziren. Kuriosoena da harritu egiten direla gure ekonomiak gora egiten ez duelako. Neurri hauekin hazkuntza izango balu ez litzateke ortodoxia izango, mirari bat izango litzateke.
Agian aurrekoaren azpi-tribua da edo agian ez, baina egia da merkatuan konfiantza duten eta hori argudiatzen duten “ortodoxo zorrotzen”en beste talde bat dugula. erreformak ez dira lanean ari, ez direlako egin kanonek eskatzen duten moduan. Arrazoia dute neurri batean, egia baita erreformetan sinesmen eta lidergo falta izan dela, baina beldur naiz merkatu eraginkorrenek ere ez ote duten beteko bizi ginen ekonomia espekulatiboak utzitako zuloa.
Beste “suminduen tribu” asko ere badaude, sistema injustu eta krisi baten ezin konta ahala moraltasuna salatzen dutenak, baina beldur naiz haien antolakuntza eza eta botere falta nabaria ote duten. , oso bigarren mailako papera uzten die eta oso gutxik hartzen dituzte benetan kontuan espazio publikoan euren protesta ekintzek sortzen duten momentuko morbotik haratago.
“Keynesiar tribu” handi eta duela gutxi arte oso gaitzetsia dagoena gaur egun Europa osoan indarra hartzen ari da, “hazkuntza-politikak” aldarrikatuz, Britainia Handiko ekonomialari eta espirituari jarraituz. Obamaren politiken arrakasta erlatiboaren olatuaren gainean, gastu publikoa handitzea defendatzen du ekonomia erreala esnatzeko. Beldur naiz, dena den, egungo egoeran, gastu-lehentasunak zehazten ez diren eta, batez ere, nola ordain daitezkeen, politika makroekonomiko mota hau «isil ez egoteagatik hitz egitea» baino ez ote den. Zalantzarik gabe, ordea, gizarte eztabaida berritu bat mobilizatzen ari dira, non lidergo publiko indartua eskatzen den ekonomian proaktiboki esku hartzeko bokazioarekin. Norabide honetan doa, ziur aski, “penitente engainatuaken” gisa bataiatua izango den nire tribu txikiaren alternatiba. Irteera bat badagoela eta zulotik irten gaitezkeela irmoki uste dugu, benetan erabakigarrian jaisten bagara eta hemendik aurrera beste etorkizun bat eraikitzen hasten bagara. Hasteko, kontsolidazio fiskala eta murrizketak hitz lodiegiak dira. Zalantzarik gabe, moztu egin behar da, eta ez bakarrik soberan dagoena eta funtzionatzen ez duena, eztabaidan ez dagoena, baita lehentasunezko eta errentagarritasun sozialaren azterketa serio batean baztertu daitekeen guztia ere. Eta horrela da burbuilaren leherketak lehen zezakeen gauza asko ordaindu ezin dituen gizarte pobreago batean bihurtu gaituelako.
Baina gure tribuarentzat, murrizketek zentzua besterik ez dute erabiltzen, eta balio dute erabakigarri eta inoiz baino gehiago inbertitu ahal izateko, gure ustez, nolabaiteko kaudimenarekin honetatik atera gaitzaketen: hezkuntza eta berrikuntza biak elkarri estuki lotuta. Hauek dira behar ditugun bi egiturazko erreforma handiak eta horietan bideratu behar ditugun ahaleginak, gaitasunak eta ilusioa. Gure herriak hitz egiteari utzi eta murrizketetan pentsatu behar du sormenari eta ilusioari bide emateko etorkizuna sortzen duten proiektu zirraragarriak sortzeko.
Lehena hezkuntza sistema goitik behera erreformatzea, gure haur eta gaztetxoei onenek eta prestatueneken irakaskuntza izan dezaten. Gure ikastetxeek ikasleen bikaintasuna benetan motibatu eta sari dezaten eta ekimena eta ekintzailetza-gaitasuna eman diezaieten. Gure ikasleak ikastoletatik irten daitezen hizkuntzak benetan jakinda eta nazioarteko esperientziarekin. Bigarrena, erabat zaharkituta dagoen gure zientzia, teknologia eta berrikuntza sistema errotik eraldatzea da. Ikerkuntza benetako arazo ekonomiko eta sozialetatik isolatuta dagoen errealitate gisa bideratzen duten kontzeptu zaharkituak alde batera utzi behar ditugu eta merkatuari zuzen eta konplexurik gabe begiratzen dion berrikuntza ekosistema eraikitzeko konpromisoa hartu behar dugu, ikerketa ona hori dela sinetsita. diharduen gizarteari benetako balioa ematen diori.
Hezkuntza eta ikerketa pertsonekin eta garapenerako motor gisa duten talentuarekin irmoki konprometituta dagoen gizarte berri baten binomioa dira. Eta horrek guztiak lidergo handia eta funts publiko eta pribatu asko eskatzen ditu, edonondik lortu beharko direnak.