Ekonomia zirkularraren nozioak arreta handia irabazi du ohiko ekoizpen eta kontsumo eredu linealaren alternatiba gisa. Eredu ekonomiko hau, diseinuz, birsortzailea da; zirkulatzen duten baliabide, produktu, zati eta materialen balioa atxikitzea du helburu. Baliabide naturalak gero eta mugatuagoak diren eta ingurumenaren gaineko presioa inoiz baino nabariagoa den mundu honetan, produktuen bizitza erabilgarria zabaltzea, materialak birziklatzea eta berrerabiltzea eta alferrik galtzea minimizatzea lehentasun globala bihurtu da.
Helburu horrekin, Europako Batzordeak neurri sorta bat onartu du, besteak beste, Produktu Jasangarrietarako Ekodiseinuaren Erregelamendu Proposamena (COM/2022/142 azkena) edo ESPR Proposamena. Proposamen horrek produktuen pasaporte digitalaren (DPP) kontzeptua definitzen du, eta Europar Batasunean (EB) zenbait produktu merkaturatzeko baldintza gisa ezartzen du. DPP produktu jakin bati buruzko formatu digitaleko datu espezifikoen multzo bat da, eta datu-euskarri baten bidez eskura daiteke baliabide elektronikoen bidez. Horrek esan nahi du produktu bat osatzen duen elementu bakoitzari buruzko informazioa modu eraginkorrean arakatu eta kudeatzeko gaitasuna duela.
World Business Center-eko “Achieving a circular economy: using data-sharing tools” ikerketaren arabera, produktuari buruzko informazioa bizi-zikloan zehar partekatzeak estrategia zirkularrak erraztu ditzake balio-katean parte hartzen duten interesdun guztientzat. DPPk, horrela, produktu bati buruzko informazio-biltegi gisa jarduteaz gain, bere bizitza baliagarrian trazabilitatea egiteko bitarteko gisa ere balio du. Sortu zenetik azken xedapenera arte, etapa bakoitza dokumentatu eta monitorizatu daiteke. Horrek aurrekaririk gabeko ikusgarritasuna ematen du produktuen eta materialen kudeaketan, eta erabakiak informatuago eta estrategikoago hartzea ahalbidetzen du.
Hala ere, DPPk ahalik eta potentzial handiena izan dezan, funtsezkoa da elkarlanerako ikuspegia izatea. Gobernuek, enpresek eta kontsumitzaileek bat egin behar dute elkarrekin, inplementazioa eta adopzio orokorra sustatzeko. Gainera, arreta jarri behar zaie bidean sortzen diren erronkei.
Erronka horien artean daude tresna horiek garatzeko baldintza teknikoak ezagutzea edo datuen segurtasuna eta irisgarritasuna, eta arreta berezia eskatzen dute. Horrek esan nahi du irtenbide tekniko sendoen beharra dagoela, bai eta informazio partekatuaren babesa eta pribatutasuna bermatuko duen arau-esparru argi bat ere. Gaur egun, produktu-kategoria bakoitzerako datu-eskakizunak zehazten ari dira, eta aurreikuspena da DPP pixkanaka sartzea funtsezko merkatuetan, ehungintzan, kimikan edo eraikuntzan. Bateriak dira, zehazki, lehenengo eskakizun-proposamena egin den lehenengo kategoria.
Laburbilduz, Produktuen Pasaporte Digitala aurrerapen esanguratsua da ekonomia zirkular benetan eraginkor baterantz. Produktuei buruzko informazioa bizi-zikloan zehar arakatzeko eta kudeatzeko duen gaitasunak balio handiko tresna bat eskaintzen du baliabideen kudeaketa eraginkorragoa eta iraunkorragoa izan dadin. Hala ere, arrakasta hori inplikatutako eragile guztien lankidetzan eta konpromisoan datza. Ikuspegi bateratu batekin, zirkulartasuna helburu bat ez ezik, guztiontzako errealitate ukigarri eta onuragarria den etorkizun baterako bidea erraztu dezakegu.
