Emisio Gutxiko Eremuen ezartzean irakite betean gaudelarik, azken urteotan Estatu osoan behin baino gehiagotan onartu eta ezetsi dira eremu horietako batzuk. Izan ere, bere garaian Tabakoaren Legea izan zen bezala, Klima Aldaketari eta Trantsizio Energetikoari buruzko 7/2021 Legeak, BBEen nahitaezkotasuna arautzen duenak, eragin zuzena du norbanakoen ohituretan eta “eskubideetan”, eta horrek iritzien polarizazioa eta herritarrek berritasun horren aurrean defentsa-jokabidea izatea eragiten du.
Horrelako erregulazioen aurrean, esperientziak erakusten digu beharrezkoa dela onartutako erabakiak neutralak eta objektiboak izatea, eta erregulazioa hartzea justifikatzen duten datu kuantitatiboetan oinarrituta egotea. Eta hori da, hain zuzen ere, EGEen ondorioz atera diren epai judizialek azaletik argudiatu dutena: erregulazio onaren printzipioak betetzeko beharra. Bost zutabe horietan oinarritu eta bermatu behar da erregulazio oro: 1) arauaren beharra eta eraginkortasuna; 2) proportzionaltasuna; 3) eraginkortasuna; 4) segurtasun juridikoa; eta 5) gardentasuna.
Hala, onartu beharreko araudia interes orokorreko premia batean oinarritu behar da, non lortu nahi diren helburuak definitzen diren eta helburuak lortzeko tresnarik egokiena dela justifikatzen den. EGEen kasuan, premia argi eta garbi identifikatuta dago: pertsonen osasuna babestea eta ingurumen egokia sustatzea, airearen kalitatea hobetuz eta BEG isuriak arinduz.
Hala ere, araudiak bete behar dituen beste printzipio batzuk, hala nola eraginkortasuna edo proportzionaltasuna, dira zalaparta eta zalantza gehien sortzen ari direnak. Horregatik, funtsezkoa da azterketa kuantitatiboak egitea, arauaren ezarpenak (hasierako proposamenarekin) eragin ditzakeen inpaktu sozioekonomiko nagusiei buruzko ebaluazio objektiboak eskaintzeko, eta, horrela, kontuan hartzeko eta araua behin betiko bertsioan oinarrituz egokitzeko.
Eragin sozioekonomikoari buruzko azterlanak, beraz, erronka eta behar horiei aurre egiteko erreferentziazko dokumentutzat jotzen dira, epaitegiek agerian utzi duten bezala zenbait hiritako EGEen aurkako iritzia ematerakoan (Madrilgo Justizia Auzitegi Nagusiaren epaia, Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiaren epaia eta Asturiasko Justizia Auzitegi Nagusiaren epaia).
EGEen kasuan, Legeak ez ditu zehazten azterlan horrek izan behar dituen edukiak, ezta horien irismena ere, eta horrek kezka pizten du horiek egitearen arduradunen artean. Baina, oro har, erregulazioa ezartzeak biztanleriaren sektoreetan dituen eragin positiboak eta negatiboak kuantifikatzeko eta dirutan jartzen saiatzeko azterlanak dira. Beraz, honako hauek jaso behar ditu:
- hiriko fluxuen eta metabolismoaren azterketa sakona, eta garraioaren erabilerarekin eta lotutako mugikortasunarekin duten lotura
- arauaren eraginpeko sektoreen gaineko inpaktu sozioekonomikoaren azterketa eta afekzio-tipologia eta horren diru-balorazioa
- eragindako ibilgailu-flota eta ordezkapenaren bideragarritasun teknikoa eta ekonomikoa
- garraio publikoaren erabileran duen eragina
- Aldaketak hiriko hirigintzaren konfigurazioan izango duen eragin sozioekonomikoa: oinezkoentzako erabilera handiagoa eta espazio publikoa lehengoratzea
- inpaktu sozioekonomikoak biztanleen osasunean.
Horrekin guztiarekin, helburua diagnostiko bat eskaintzea da, araua bere helburua lortzeko aukerarik onenean oinarritzen den aztertu ahal izateko, bai eta eragin negatiboak minimizatzen lagunduko duten neurri zuzentzaileak edo/eta osagarriak formulatzeko agertoki bat eskaintzea ere.
Kostu-onura metodologia horretan oinarritzen dira azterlan horiek, eta oso erabilia da hainbat motatako politika sozialak eta ekonomikoak aztertzeko eta ebaluatzeko. Metodologia horren emaitzek arduradun politikoen erabakiak hartzea errazten dute, eta onartutako tresnen eraginkortasuna neurtzeko balio dute. Oraingoan, erregulazio onaren printzipioen zerbitzura, ezarri beharreko EGEen proportzionaltasuna eta eraginkortasuna bermatzeko.
